Język polski jest na maturze przedmiotem obowiązkowym, zarówno jako egzamin pisemny, jak i ustny. Niezależnie od wyboru kierunku studiów każdy abiturient musi go zdać. W tym tekście znajdą się wskazówki, jak zdać maturę z polskiego.
Do zdanie pisemnej matury z polskiego potrzeba 21 punktów (30% wszystkich). Egzamin na poziomie podstawowym składa się z 2 części: testu i wypracowania, gdzie za test można otrzymać 20 punktów, a za wypracowanie 50. Oznacza to, że nawet bezbłędne odpowiedzi testowe nie pozwolą na uzyskanie wyniku pozytywnego.
Zdawanie pisemnej matury z polskiego – część testowa
W części testowej na abiturienta będą czekały 1 lub 2 powiązane ze sobą teksty wraz z kilkoma odnoszącymi się do nich zadaniami. Mogą to być teksty popularnonaukowe, literackie, filozoficzne, ogólnokulturowe czy społeczne. Zadania będą mniej lub bardziej złożone, mogą wymagać krótkiej wypowiedzi pisemnej (np. uzasadnienia tezy), wyjaśnienia użytych pojęć, wyszukania słów kluczowych, odnosić się do struktury samego tekstu (np. dopasować zaproponowane tytuły do każdego akapitu) czy wskazania głównej myśli (znaczenia) przytoczonego tekstu. Podstawową kompetencją sprawdzaną w tej części jest umiejętność zrozumienia tekstu, jednak zadania będą wymagały wykazania wiedzy w zakresie nauki o języku, w tym gramatyki (np. fonetyka, fleksja, słowotwórstwo) oraz zjawiskach literackich (np. gatunki literackie, stylistyka i stylizacja).
Aby zdać część testową pisemnej matury z polskiego trzeba koniecznie:
- przeczytać każdy tekst dwukrotnie; precyzyjnie odpowiadać na pytania;
- zacząć od zadań, w których zna się odpowiedź; walczyć o każdy punkt (zadanie może być złożone i składać się z kilku odrębnie punktowanych pytań, warto odpowiedzieć chociaż na część z nich),
- pilnować czasu, tak by zostało go wystarczająco na wypracowanie (na wszystko jest tylko 170 minut!).
W przypadku braku pewności warto posłuchać pierwszej intuicji, to się na ogół sprawdza na każdym egzaminie.
Zdawanie pisemnej matury z polskiego – wypracowanie
W tej części zdający maturę z polskiego ma do wyboru 2 zadania – napisać rozprawkę problemową na podstawie załączonego tekstu literackiego lub przeprowadzić analizę wiersza (czasem jest to analiza porównawcza 2 utworów lirycznych). Ta druga możliwość jest bardzo wymagająca i lepiej zostawić ją osobom ze sporą znajomością warsztatu interpretacyjnego. Pozostali powinni wybrać rozprawkę.
Jak odnieść sukces pisząc rozprawkę? Oto kilka wskazówek.
Na długo przed egzaminem zapoznaj się z zasadami oceniania – jest do uzyskania w sumie 50 punktów w 8 kategoriach, ale nie dzielą się one po równo. Najwięcej (w sumie niemal połowę wszystkich) można uzyskać za:
- koncepcję interpretacyjną (max. 9), czyli wskazanie we wstępie sensu utworu, najlepiej w postaci tezy lub hipotezy interpretacyjnej; warto już tutaj wspomnieć, do jakich tekstów kultury i w jakich kontekstach piszący będzie się odwoływał w rozprawce, argumentując swoją tezę;
- uzasadnienie tezy interpretacyjnej (max. 15), czyli czy argumenty za zaproponowanym we wstępie odczytaniem utworu są trafne; oprócz trafności jest tutaj oceniane, czy uczeń umie przywołać i rozwinąć konteksty związane ze swoją interpretacją w postaci odwołań do innych tekstów kultury, filozofii czy biografii.
Unikaj błędów. Niewielkie błędy rzeczowe obniżają tylko oceną, ale gdy błąd kardynalny (np. pomylenie autora czy bohatera i przypisanie ich do innego utworu) dyskwalifikuje pracę – zdający otrzymuje 0 punktów.
Na początku napisz plan pracy. Pomoże opanować nerwy i zachować porządek wraz z upływem czasu, który na maturze biegnie bardzo szybko.
Przygotuj się z lektur podstawowych, tzw. z gwiazdką. Nie ma ich dużo, zaledwie 9, a ułatwią budowanie kontekstu i odwołania do tekstów kultury. Są też wymagane na egzaminie ustnym.
Korzystaj z dostępnych w sali słowników (ortograficznego, poprawnej polszczyzny).
Część ustna matury z polskiego
Zdanie ustnej matury z polskiego jest warunkiem otrzymania świadectwa dojrzałości. Egzamin trwa 30 minut, z czego połowa jest przeznaczona na przygotowanie się do wypowiedzi na wylosowany temat, po czym następuje swobodna wypowiedź przed komisją (ok. 10 minut) i rozmowa z egzaminatorami, dotycząca treści związanych z wylosowanym zadaniem.
Można trafić na zadania literackie, językowe lub ikoniczne (odnoszące się do sztuk wizualnych).
Jak przygotować się do zdawania ustnej matury z polskiego? Przyda się znajomość wspomnianych już lektur podstawowych i epok literackich. Bardzo dobrym sposobem jest opracowanie podstawowych motywów pojawiających się w kulturze w odniesieniu do kilku tekstów kultury (literackich, ikonicznych, filmowych).
Pomoce dla zdających maturę z polskiego
Najlepszym sposobem na przygotowanie się do zdawania matury z polskiego – oprócz rzetelnej nauki – jest korzystanie z dostępnych w internecie przykładowych arkuszy do egzaminu pisemnego i zadań do egzaminu ustnego, zwłaszcza tych zamieszczonych na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (cke.gov.pl). Wykonanie kilku testów i zadań do części ustnej pomoże w nabraniu pewności siebie i oswoi z formułą matury.
